R
Radix
enim malorum omnium cupiditas.
A cobiça é a raiz de todos os males.
Quand tous les vices sont
vieux, l'avarice est encore jeune.
Covetousness is the
root of all evil.
La codicia es la raíz de todos los pecados.
De’ vizi è regina l’avarizia.
Raro lupi
lenti praebentur fercula denti.
Raposa que dorme, não apanha galinhas.
Sleeping foxes catch no
poultry.
À renard endormi, rien ne lui tombe dans la gueule.
À renard endormi ne vient aucune nourriture.
A la vulpeja
dormida, no le cae nada en la boca.
Volpe che dorme vive
sempre magra.
Lupo dormanta ŝafon ne kaptas.
Raro
meliora subsecutura.
Como a Felícia d'Abrantes, pior que dantes.
The next day is never
so good as the day before.
Tout va pis qu'avant.
De temer es cuando malo es un señor, que después venga aún peor.
Di raro miglior è quel che
vien dopo.
La parto plej vasta venos la lasta.
Rarum
esse oportet, quod diu carum velis.
Visita rara, convidado
amável.
A constant guest is never wellcome.
Chose rarement vue est plus chère tenue.
Visita rara, convidado amable.
Ospite raro, ospite caro.
Re
opitulandum, non verbis.
Obras são amores, e não palavras doces.
Ne rapidu kun vortoj, rapidu kun faroj.
Recte
faciendo, neminem timeas.
Cumpre sempre teu dever, se não te queres arrepender.
Do well and dread no shame.
Fais ce que dois, advienne que pourra.
Cumple tu deber y no has de temer.
Haga el hombre lo que
debe, y venga lo que viniere.
Fa il dovere e non temere.
Kiu bone agas, timi ne bezonas.
Faru vian
afero, Dio zorgos ceteron.
Regis ad
exemplum totus componitur orbis.
Qual o rei, tal a lei; qual a lei, tal a grei.
Like king, like law.
Tel roi, telle loi.
Kia reganto, tia servanto.
Regula
certa datur: bene qui stat, non moveatur.
Quem bem está, não se levante.
Quem vai ao vento perde o assento.
He who quits his place loses it.
Quand on est bien, il faut
s'y tenir.
Si bien estás, no te moverás.
María, si bien estás, no te mudarás.
Chi sta bene, non si mueva.
Kiu bone sidas, tiu lokon ne ŝanĝu.
Res
ab exitu spectanda et dirigenda est.
Antes de entrar, pensar na saída.
Antaǔe intencu kaj poste komencu.
Res est
forma fugax.
A beleza é um bem frágil.
A beleza depressa acaba.
Beauty is a blossom.
De belle femme et fleur de mai en un jour s'en va la beauté.
Belleza è come un fiore,
che nasce e presto muore.
Beleco hodiaŭ
estas, morgaŭ ne restas.
Res est
solliciti plena timoris amor.
Quem ama, teme.
Love is not without
fears.
Qui aime, il craint.
El que ama teme.
Chi ama, teme.
Res male
dilabitur, quae conspectu domini caret.
Onde não vai o dono, vai o dolo.
Matters prosper under the
master's eye.
L'oeil du maître engraisse le cheval.
Okulo de mastro pli ol
beno de pastro.
Res male
quaesita saepe recedit ita.
O mal ganhado, leva-o o diabo.
Evil gotten, evil spent.
Ce qui vient de la flûte, s'en retourne au tambour.
Los dineros del
sacristán, cantando se vienen y cantando se van.
La roba di mal acquisto se
la porta il vento.
Peke akirita ne estas
profita.
Res modo
formosa e foris, intus erunt maculosae.
Por fora muita farofa, por dentro molambo só.
None can guess the jewel by the cabinet.
Souvent la plus belle pomme est véreuse.
La cruz en los pechos y el diablo en los hechos.
Bella in vista, dentro è
triste.
Sur la ventro veluro, en la ventro murmuro.
Res modo
formosae foris, intus erunt maculosae.
Cruz nos peitos, e o diabo nos feitos.
A fair face may hide a
foul heart.
Souvent la plus belle pomme est vereuse.
La cruz en los
pechos, el diablo en los hecos.
Bella in vista, dentro è
trista.
Non sono tutti santi quelli che vanno in chiesa.
Per lango flatas, per
mano batas.
Lango miela, sed koro kruela.
Res parta
furto durabit tempore curto.
Quem com o alheio se veste, na praça o despe.
What is got over the
devil's back, is spent under his belly.
Bien mal acquis ne profite
jamais.
Quien de ajeno se viste, en la calle le desnudan.
Roba mal acquistata non
dura un’annata.
Peke akirita ne estas profita.
Neleĝe
akirita ne estas profita.
Res sacra
consilium.
Um bom conselheiro alumia como candeeiro.
Um bom conselho não tem paga.
Good advice is beyond
all price.
Good conseil has no price.
Un bon avis vaut un oeil dans la main.
Al buen consejo no se halla precio.
Res valet, ars praestat; si res perit, ars mihi restat.
Quem tem ofício, não morre de
fome.
A trade in hand finds
gold in every land.
Qui art a, partout part a.
Quien tiene arte, va por toda parte.
Quien sabe algun arte come en cualquier parte.
Chi ha un mestiere in man, dappertutto trova pan.
Kiu metion disponas, mizeron ne konas.
Al posedanto de
metio mankas nenio.
Res,
ubicumque sit, pro domino suo clamat.
O alheio chora por seu dono.
Responsio
mollis frangit iram.
Resposta branda ira quebranta.
Mais apaga a boa palavra que caldeira d'água.
Good words cool more
than cold water.
Paroles douces apaisent grande colère.
La respuesta mansa la
ira quebranta.
Más apaga buena palabra que caldera de agua.
La risposta dolce calma il
furore.
Una buona parola smorza più che una caldaia d’acqua.
Per vorto ĝentila
ĉio estas facila.
Afabla vorto pli atingas ol forto.
Respue
quod non es.
Fazei-vos mel, comer-vos-ão as moscas.
Cover yourselves with
honey and the flies be at you.
Faite-vous miel, les
mouches vous mangeront.
A quien se hace miel, moscas se le comen.
Fatti di miele, e ti
mangeranno le mosche.
Se vi faros vin ŝafo, la lupoj vin manĝos.
Retro
sedet ianuam, non invitatus ad aulam.
A boda e a batisado, não vás sem ser convidado.
An unbidden guest knows
not where to sit.
Hôte qui de soi-même est convié, est bientôt soûl et contenté.
A bodas y a niño
bautizado, no vayas sin ser llamado.
Chi va alla festa e non è
invitato, ben gli sta se n’è scacciato.
Ne ŝovu
la nazon en fremdan vazon.
Rex
regnat, sed non gubernat.
O rei reina mas não governa.
The king reigns, but
does not govern.
Le roi règne et ne
gouverne pas.
El rey reina, mas no gobierna.
Il re regna ma non
goberna.
La reĝo reĝas sed ne regas.
Ridenti
domino et caelo ne crede sereno, nam facili casu dominus mutatur et aura.
Serve o senhor, e saberás o que é dor.
Acquaintance of the
great will I naught, for first or last dear it will be bought.
Amour de grands, ombre de buisson qui passe bientôt.
Sirve a señor, y sabrás de dolor.
Amor de signore e vin di fiasco, se la mattina è buono, la sera è guasto.
Risus
habet fletum, nectarque molestat acetum.
O riso está perto do pranto.
Pleasure has a sting in
its tail.
Tel qui rit vendredi, dimanche pleurera.
Roma
non fuit una die condita.
Roma não se fez num dia.
Não se ganhou Samora em uma hora.
Rome was not build in one
day.
Rome n'a pas été bâtie en un seul jour.
No se ganó Zamora en una hora.
Roma non fu fatta in un
giorno.
Ne en unu tago elkreskis Kartago,
Rore non
pascitur.
Não se pode viver de vento.
A man cannot live by
air.
L'on ne vit pas de vent.
No se puede vivir de viento.
El saco vacío no puede mantenerse en pie.
Non si campa d’aria.
Ne helpas glorkrono al malplena kaldrono.
Rumor
publicus non omnino frustra.
Quando o povo diz, ou é, ou quer
ser.
Onde há fumaça, há fogo.
No smoke without fire.
Il n'y a pas de fumée sans feu.
Famo ne flugas, se kaŭzo ne estas.
Kie fumo leviĝas, tie fajro troviĝas.
Rustica
natura semper sequitur sua iura. / Rustica turba suos nescit deponere mores.
O vício da natureza até a sepultura chega.
No fine cloth can hide the clown.
On garde toujours la marque de ses origines.
La caque sent toujours le hareng.
Natural y figura hasta la sepultura.
Ciò che si ha per natura,
sino alla fossa dura.
Un villano rimane sempre villano.
Lupo ŝanĝas la harojn, sed ne la farojn.
Rustica
progenies nescit habere modum.
Ao vilão, dá-lhe o pé, tomar-te-á a mão.
Don't waste good deeds on
a bad fellow.
Oignez vilain, il vous poindra; poignez vilain, il vous oindra.
Plej kuirita kampulo ĉiam restos krudulo.
Nigran kornikon sapo ne blankigos.
Rusticum
beneficare et laterem lavare idem est.
Fazer bem a velhaco é lançar água
ao mar.
To do good to an
ingrateful man, is to throw rosewater into the sea.
Obliger un ingrat
c'est perdre le bienfait.
El hacer bien a villanos es echar agua en el mar.
Chi fa del bene al
villano, si sputa in mano.
Rusticus,
quanto plus rogatur, tanto magis inflatur.
Quem pede a vilão cansa-se em vão.
Ao ruim quanto mais lhe
rogam, mais se estende.
Ask a kite for a feather, and she'll say she has but just enough.
Qui prie le vilain, se
fatigue en vain.
Al ruín, cuanto más le ruegan, más se extiende.
Chi prega il villano, s’affatica invano.
Se malriĉulo
sukcesas, li ĉiujn forgesas.