PROVERBI LATINI

I

Iacta alea est.
A sorte está lançada.
The die is cast.
Le dé en est jeté.
La suerte está echada.
Il dado è tratto.
La loto estas tirita.

Iam tua res agitur, paries cum proximus ardet.
Quem vê a barba do vizinho arder, bota a sua de molho.
Nin instruas eraro, kiun faras najbaro.

Ibi nihil, parumve pacis, ubi mulier viri partes sibi arrogat.
Triste da casa em que a galinha canta e o galo cala.
It's a sad house where the hen crows louder than the cock.
Malheureuse maison et méchante, où coq se tait et poule chante.
Triste está la casa donde la gallina canta y el gallo calla.
In casa non c’è pace, quando gallina canta e gallo tace.
Se edzino ordonas, domo ordon ne konas.

Ibi quaestus est, ubi sit hominum frequentia.
Quem tem necessidade vive na cidade.

Ibi semper est victoria, ubi concordia est.
A união faz a força.
Union is strength.
L'union fait la force.
La unión hace la fuerza.
L’unione fa la forza.
Unueco donas fortecon.

Id quod adest bonum consulendum.
Aceita o bem, conforme vem.
We must take the world as we find it.
Il faut laisser aller le monde comme il va.
Toma las cosas como vienen.
Bisogna pigliare il mondo como viene.
Kio estas bona por vi, estas bona por mi.

Ieiunat satis is, qui paucis vescitur escis.
Bem jejua quem mal come.

Ieiunus raro stomachus vulgaria temnit.
A boa fome, não há mau pão.
Hunger finds no fault with the cookery.
Ventre affamé prend tout en gré.
A gran hambre no hay pan malo.
A chi è affamato, ogni cibo è grato.
Ĉe stomako malsata ne kapricas palato.

Ignarus rediit Romam deductus asellus.
Asno que a Roma vá, asno vem de lá.
Asno que vai a Santarém, asno vai, asno vem.
How much the fool who goes to Rome excels the fool who stays at home?
Qui bête va à Rome, tel en retourne.
El que asno fue a Roma, asno se torna.
Quien bestia va a Roma, bestia retorna.
Chi besti va a Roma, bestia ritorna.
Foriris azenido, revenis azeno.

Ignavis fortuna favet.
Ao mau bácoro, boa lande.
The worst pig often gets the best pear.
Souvent à mauvais chien tombe un bon os en gueule.
Al más ruín puerco la mejor bellota.
Ai più tristi porci vanno le migliori pere.
Malsaĝulon favoras feliĉo.

Ignavis semper feriae sunt.
Para o preguiçoso todo dia é feriado.
He that does nothing always finds helpers.
Il est toujours congé pour les paresseux.
Para los gandules cad día es fiesta.
Per i poltroni è sempre festa.
Pri laboroj maldiligenta, pri festoj plej kompetenta.

Igne semel tactus, timet ignem postmodo cattus.
Gato escaldado de água fria tem medo.
A scalded cat fears cold water.
Chat échaudé craint l'eau froide.
Gato escaldado, del agua fría huye.
Gatto scottato dall’acqua calda, ha paura della fredda.
Korniko vundita propran voston timas.

Ignis aurum probat, miseria fortes viros.
O ouro conhece-se pelo fogo.
Fire is the test of gold.
L'or s'éprouve par le feu et les amis par les adversités.
El oro se prueba en el fuego.
L’oro si prova col fuoco, gli uomini con le disgrazie.
Fajro provas la oron, mizero la koron.

Ignis de lapide surgit mediante labore.
Com trabalho tudo se alcança.
He that labors and thrives spins gold.
Avec du travail on vient à bout de tout.
Con trabajo todo se alcanza.
Con il lavoro si viene a capo di tutto.
Laboro kaj pacienco kondukas al potenco.

Ignis prope stipulam non est tutum.
O homem é fogo, a mulher, estopa, vem o diabo e sopra.
Fire is not to be quenched with tow.
Les étoupes arrière du feu, et les jeunes une lieue du jeu.
Ni estopa con tizones, ni mujer con varones.
Stoppa e fuoco non stan bene in un loco.

Ignorantia iuris neminem excusat. / Ignorantia legis neminem excusat.
A ignorância da lei não excusa ninguém.
Ignorance of the law excuses no man.
Nul n'est censé ignorer la loi.
La ignorancia de la ley no excusa su cumplimiento.
L’ignoranza della legge non scusa.
Nesciado de leĝo neniun pravigas.

Illa domus labetur, ubi colus imperat ensi.
Mal vai à casa em que a roca manda a espada.
It is a sad house where the hen crows louder than the cock.
La poule ne doit pas chanter devant le coq.
Kie regas virino, malbona estas la fino.
Kie regas virino, malbona estas la fino.

Ille est pacis amans, quicumque negata retractat.
Quem nega e depois faz quer paz.

Ille mihi patruus, qui mihi bona cupit.
Quem bem me faz, é meu compadre.
He is may friend that grindes at my mill.
Celui est bien mon oncle, qui le ventre me comble.
Quien bien me hace, esse es mi compadre.
Colui è mio zio, che vuole il ben mio.

Ille nihil dubitat qui nullam scientiam habet.
Nada duvida quem nada sabe.
He that knows nothing, doubts nothing.
Science est mère de doute.

Illi parva est mora, qui quavis advenit hora.
Quem vem não tarda.

Illi poena datur, qui semper amat nec amatur.
Querer e não ser querido é tempo perdido.
Of all pains, the greatest pain, it is to love, but love in vain.
Qui aime et n'est pas aimé, il est d'amour mal assigné.
Querer y no ser querido es tiempo perdido.
Amare e non essere amato è tempo perso.

Illic enim patria est, ubi tibi sit bene.
Onde bem me vai, aí tenho mãe e pai.
Por melhoria, minha casa deixaria.
A man's country is where he does well.
La patrie est partout où l'on est bien.
Le pays est là où l’on se peut vivre.
Donde está uno bien, allí está la patria.
La patria è dove s’ha del bene.

Illic est oculus, qua res est quam adamamus.
A galinha, onde tem os ovos, tem os olhos.
The hen's eyes are with her chickens.
Où sont les poussins, la poule a les yeux.
On regarde volontiers ce qu'on aime.
Allá los ojos se van donde los amores están.
I piedi vanno dove va il cuore.
Dov’è l’amore, l’occhio corre.
Tien okulo iras, kien la koro deziras.

Imago animi vultus, indices oculi.
Os olhos são o espelho da alma.
The eyes are the window of the soul.
Les yeux sont le miroir de l'âme.
De l’ koro spegulo estas la okulo.

Imber adest soli, comittantur gaudia fletum.
Não há prazer sem amargura.
No joy without annoy.
Après bon temps on se repent.
No hay alegría sin tristeza.
Non v’è gioia senzanoia.
Post dolĉa vino restas acida vinagro.

Imbre cadunt tenui rapidissima flamina venti.
Chuva miúda o vento muda.
Mais apaga boa palavra que caldeira d’água.
Small rain lays great dust.
Soft rain stills high wind.
Petite pluie abat grand vent.
Lluvia suave hace cesar el viento.
Piccola pioggia fa cessar gran vento.
Afabla vorto pli atingas ol forto.

Impatiens socii est omnis amor.
Amor e senhoria não suportam companhia.
Amor e reino não quer parceiro.
Love and lordship like no fellowship.
Amour et seigneurie ne veulent point de compagnie.
Amor y señoria no quieren compañia.
Amore e signoria non soffron compagnia.
Du sinjoroj en unu bieno, du mastrinoj ĉe unu kameno, neniam vivas sen reciproka malbeno.

Imperat aut servit collecta pecunia cuique.
O dinheiro é um bom escravo ou um mau senhor.
Money is a good servant, but a bad master.
L'argent est bon serviteur et mauvais maître.
El dinero es buen servidor y un mal amo.
Il denaro è un buon servo ed un cattivo padrone.
Riĉeco sen gvido kiel ĉevalo sen brido.

Imperat et clamat quaecumque femina est dives.
Em casa de mulher rica, ela manda, ela grita.
Who takes a wife for a dower surrenders his power.
Qui prend une femme pour sa dot à la liberté tourne le dos.

Impia, sub dulci melle, venena latent.
Cara de beato, unhas de gato.
Beads about the neck, and the devil in the heart.
Habit de béat a souvent ongles de chat.
Uñas de gato y hábitos de beato.
Parole di santo e unghie di gatto.
Lango miela, sed koro kruela.

Importunus erit crebo quicumque rogabit.
Quem muito pede muito fede.
He that asks everything deserves nothing.
À bon demandeur, bon refuseur.

Impossibilium nulla obligatio est.
Ninguém está obrigado ao impossível.
No one is boud by the impossible.
À l'impossible nul n'est tenu.
Nadie está obligado a lo imposible.
All’impossibile niuno è tenuto.
Kontraŭ neesto ne helpas protesto.

Improba vita mors optabilior.
Mais vale perder-se o homem que o nome, se ele é bom.
A good death is far better and more eligible than an ill life.
Mieux vaut mourir avec honneur que vivre avec honte.
Más vale perderse el hombre que perder el nombre.
Meglio è assai morte onorata che una vita svergognata.

Improbe Neptunum accusat, qui iterum naufragium facit.
Só o tolo cai duas vezes no mesmo buraco.
He complains wrongfully of the sea, that twice suffers shipwreck.
A tort se lamente de la mer qui ne s'ennuye d'y retourner.
Sin razón se queja del mar quien otra vez navega.
A torto si lagna del mare chi due volte ci vuoi tornare.

In amaritudine salus.
O que é amargo na boca, é bom para o estômago.
Bitter pills may have sweet effects.
Ce qui est amer à la bouche, est doux à l'estomac.
Lo que es amargo al paladar es bueno para el estómago.
Amaro, tienlo caro.

In angustiis apparent amici.
Amigo certo conhece-se na hora incerta.
Nos perigos se vêem os amigos.
A friend is need is a friend indeed.
A friend is never known till needed.
C'est dans le malheur qu'on connaît ses amis.
Au besoin l'ami.
Amikon montras malfeliĉo.

In cauda venenum.
Na cauda é que está o veneno.
The sting is in the tail.
À la queue gît le venin.
El veneno en la cola.
Nella coda sta il veleno.
La parto plej vasta venos la lasta.

In concione pecus obviam considet.
Ovelhas bobas, por onde vai uma, vão todas.
One sheep follows another.
Quand les brebis vont au champ, la plus sage va devant.
Donde va una cabra, todas van.
Quel che l’una fa, l’altre fanno.

In expuentis recidit faciem, quod in caelum expuit. / In faciem recidit, quidquid in astra iacit.
Quem cospe para o céu, na cara lhe cai.
Who spits against heaven, it falls in his face.
Qui crache contre le ciel, il lui tombe sur le visage.
Kiu supren kraĉon ĵetas, sian barbon al ĝi submetas.

In fine videbitur cuius toni.
No fim é que se cantam as glórias.
When Gabriel blows his horn, then this question will be decided.
À la fin on verra qui aura mangé le lard.
Al fin se ven las zurrapas.
Il fine è quello che giuoca.
Antaǔ vespero ne estu fiera.

In foribus propriis canis est audacior omnis.
Em sua casa cada qual é rei.
Every dog is a lion at home.
Tout chien est lion dans sa maison.
Todo perro es león en su casa.
Mientras en mi casa estoy, rey soy.
Ogni tristo cane abbaia da casa sua.
A casa sua ognuno è re.
En propra sia domo, ĉiu estas granda homo.

In magno magni capiuntur flumine pisces.

In maius auget fama quaevis tam vera quam falsa.
Quem conta um conto aumenta um ponto.
Fame, like a river, is narrowest at its source and broadest afar off.
Beaucoup de nouvelles ne sont sans bourdes belles.
Quien cuenta un cuento aumenta un punto.
La fame e il suono fan le cose maggior di quel che sono.

In maledicto plus iniuriae quam in manu.
Mais fere má palavra que espada afiada.
Words cut more than swords.
Un coup de langue est pire qu'un coup de lance.
Más hiere mala palabra que espada afilada.
Cattive lingue tagliano più che spade.
Langa vundo plej profunda.
Ne timu tranĉilon, timu babilon.

In medio stat virtus.
A virtude está no meio.
Virtue is found in the middle.
La vertu consiste dans le milieu.
Vertu gît au milieu.
La virtud está en el medio.
En el término medio reside la virtud.
La virtù tien la via di mezzo.
Memoru pri mezuro en laboro kaj plezuro.

In minimis periclitari.
Afogar-se em pingo d'água.
To get drowned in one's own spittle.
Se noyer dans un verre d'eau.
Ahogarse en un vaso de agua.
Affogere in un bicchier d’acqua.
Fari el muŝo elefanton.

In multiloquio non deerit stultitia.
Muito falar, muito errar.
A fool's tongue is long enough to cut his own throat.
Qui parle beaucoup, dit beaucoup de sottises.
Quien mucho habla, mucho yerra
Chi multo parla spesso falla.
Ju pli da babilado, des pli da pekado.

In nocte consilium.
Não faças nada sem consultar a almofada.
The night will give you counsel.
La nuit porte conseil.
La noche es buena consejera.
Dormiréis sobre ello, y tomaréis acuerdo.
La notte porta consiglio.
La notte è madre de consigli.
Post dorma trankvilo venas bona konsilo.

In omni fortuna tuis adhaere.
Mal ou bem, com os teus te avém.

In patria natus non est propheta vocatus.
Ninguém é profeta em sua terra.
Never a prophet was valued in his native country.
Nul n'est prophète en son pays.
Nadie es profeta en su tierra.
Niuno è profeta in patria.
Neniu estas profeto en sia urbeto.

In periculo non est dormiendum.
Quem tem inimigo não dorme.
Dormus leporo, se ĝi ĉason ne timus.

In praesepe canis foeno non vescitur ipse, nec sinit foenum qui cupit equus edat.
O perro do hortelão nem come as versas nem as deixa comer.
Like the gardener’s dog, that neather eats cabbage himself, nor lets anybody else.
Le chien du jardinier ne mange pas de chou et n’en veut pas laisser manger aux autres.
El perro del hortelano ni come las bersas ni las deja comer.
Can dell’ortelano non mangia la lattuga e non la lascia mangiar gli altri.

In quo nascetur, asinus corio morietur.
Quem nasce burro, morre burro.
An ass is but an ass, though laden with gold.
Le loup est toujours loup.
Aunque la mona se vista de seda, mona se queda.
Chi asino nasce, asino muore.
Kiu naskiĝis sciuro, ne fariĝos vulturo.

In risu agnoscitur fatuus.
É freqüente o riso na boca de quem não tem siso.
Too much laughter discovers folly.
Au rire on connaît le fou.
Es muy frecuente la risaen la bocadel necio.
I matti si conoscono dal molto ridere.
Oni ekkonas bovon per la vido kaj malsaĝulon per lia rido.

In saltu uno duos capere capros.
De uma cajadada matar dois coelhos.
To kill two flies with one flap.
Abattre deux mouches d'un coup de savate.
Matar dos pájaros de un tiro.
Prendere due piccioni con una fava.
Per uno ŝtono oni du ĵetojn ne faras.

In sene et in puero gratia facta perit (quia senex non reddit, puer obliviscitur).
No velho e no menino o benefício é perdido.

In silvam ne ligna feras, nec in mare aquam.
Dás pelo amor de Deus a quem tem mais bens que os teus.

In suo municipio quisque plurimum potest.
Cada galo canta no seu poleiro.
A cock is bold on his own dunghill.
Un coq est bien fort sur son fumier.
Brava homo en sia domo.

In varietate voluptas.
A variedade deleita.
Variety is the mother of enjoyment.
Everything new is fine.
Diversité réjouit.
Au nouveau tout est beau.
Todo lo nuevo agrada.
No ha de ser amenes toda la misa.
Di novello tutto è bello.

In vento scribit laedens; in marmore laesus.
Quem dá esquece; quem apanha lembra.
An injury graves itself in metal, but a benefit writes itself in water.
Les offenses s’écrivent sur l’acier, les bienfaits sur le sable.
El ofensor escribe en tierra, el ofendido en piedra.
Mentre il ricordo dei favori è labile, quello delle gisgrazie è molto stabile.

In verbo suavis, in re gravis.
Cara de beato, unhas de gato.
Beads about the neck, and the devil in the heart.
Habit de béat a souvent ongles de chat.
Uñas de gato y hábitos de beato.
Parole di santo e unghie di gatto.
Ĉe tro ĝentila ekstero mankas sincero.

In vestimentis non est sapientia mentis.
O hábito não faz o monge(, mas fá-lo parecer de longe).
It's not the gay coat that makes the gentleman.
The gown does not make the friar.
Il ne faut pas s'en rapporter à l'etiquette du sac.
L'habit ne fait pas le moine.
El hábito non hace el monje.
L’abito non fa il monaco.
Kapuĉo monakon ne faras.

In vino veritas.
No vinho está a verdade.
Cachaceiro não tem segredo.
In wine there is truth.
La vérité est dans le vin.
En el vino está la verdad.
La verità è nel vino.
Vera opinio montriĝas en ebrio.

Incidis in Scyllam, cupiens vitare Charybdin.
Escapei do trovão, e dei no relâmpago.
One falls into Scylla in seeking to avoid Charybdis.
Tomber de Charybde en Scylla.
Salir de las llamas y caer en las brasas.
Cader dalla padella nella brace.
Trafi de Scilo al Kharibdo.

Incidit in flammas, cupiens vitare favillas.
Fugiu do lodo, caiu no arroio.
He got out of the muxy, and fell into the pucksy.
Se jeter à l'eau de peur de la pluie.
El flamo sin eltiris, en fajron eniris.

Incidit in foveam, qui primus fecerat illam.
Quem laço me armou, nele caiu.
He who digs a pit for others, falls in himself.
Tel qui creuse une fosse à un autre, y tombe souvent lui-même.
Quien lazo me armó, en él cayó.
Chi scava la fossa agli altri, vi cade dentro egli stesso.
Kiu fosas sub alia, falos mem en la foson.

Incipias cave quod mox perfecisse negabis.
Melhor é não começar o que não se pode acabar.
It is better never to begin, than never to make an end.
C'est folie de commencer ce qu'on ne peut achever.
Mejor es no comenzar lo que no se puede acabar.
Meglio è non dire, che cominciar e non finire.
Ne komencu tion, kion vi ne povos fini.
Pli bone estas reiri, ol perdi la vojon.

Incipis invitus cessasque invitus ab esu.
Comer e coçar, tudo está em começar.
To eat and to scrath, a man needs but begin.
L’appétit vient en mangeant.
El comer y el rascar, todo es empezar.
A mangiare ed a grattare basta solo cominciare.
Dum la manĝado venas apetito

Indignus est qui illi calceos adliget.
Não é digno de lhe atar os sapatos.
Not worthy to wipe his shoes.
Il n'est pas digne de délier les cordons de ses souliers.
No ser dignode atarle los zapatos a uno.
Non esser degno di sciorre le scarpe ad uno.

Industriam adiuvat Deus.
Deus ajuda a quem trabalha.
The dog that trots about finds a bone.
Chien qui chemine ne meurt pas de famine.
Dion fidu, sed senfare ne sidu.
Preĝon faru, sed farunon preparu.

Inepta est largitio, quae indignis accidit.
Fazer bem a velhaco é lançar água ao mar.
To do good to an ingrateful man, is to throw rosewater into the sea.
Obliger un ingrat c'est perdre le bienfait.
El hacer bien a villanos es echar agua en el mar.
Chi fa del bene al villano, si sputa in mano.
Kiu neniun savis, malamikojn ne havas.

Inferior horret, quidquid peccat superior.
A grei paga as loucuras de seu rei.
The pleasures of the mighty are the tears of the poor.
On voit de tout temps: les petits ont pâti des sottises des grands.
La grey paga las locuras de su rey.
De’ peccati de’ signori fanno penitenza i poveri.

Infideli in minimis, ne credas maiora.
Quem não é leal no pouco, não fies dele no muito.
The dog that licks ashes, trust not with meal.
Ne confie pas ta farine à qui lèche la cendre.
Al que no es leal en lo poco, no lo fies mucho.
A can che lecca cenere, non gli fidar farina.
Chi fa
una trappola, ne sa tender cento.
Kiu groŝon ne honoras, eĉ duongroŝon ne valoras.

Infimus infimo non praestat.
Pássaros e pardais, todos são iguais.
Unu pasero alian valoras.

Ingens telum necessitas.

Ingrati immemores beneficiorum esse solent homines.
O mundo paga com ingratidão.
The public pays with ingratitude.
Le monde paie d'ingratitude.
Nada tan presto se olvida como la buena obra recibida.
El mundo paga con la ingratitud.
Avuta la grazia, gabbato il santo.
Il mondo paga d’ingratitudine.
Bonfaron oni facile forgesas.
Venis mizero, helpu min, frato; pasis mizero, for, malamato.

Ingrato benefaciens perdit oleum et operam.
Quem faz bem ao ingrato, compra caro e vende barato.
He that washes an ass's head, shall lose both lye and his labour.
A laver la tête d'un âne, on perd son savon.
El que lava de un asno la testa, pierde el jabón y la apuesta.
Chi lava la testa all’asino, perde il ranno e il sapone.
Kiu neniun savis, malamikon ne havas.

Ingratus unus miseris omnibus nocet.
Um único ingrato prejudica a todos os necessitados.

Inimici sui amicum nemo in amicitiam sumit.
Não pode ser meu amigo o amigo de meu inimigo.

Inimicum, quamvis humilem, docti est metuere.
Todo inimigo se há de temer.
There is no little enemy.
Il n'y a pas de petit ennemi.
Eĉ pinglo povas koron trapiki.

Inimicus amicum simulans, inimicissimus est.

Iniuriarum remedium est oblivio.
A maior vingança é o desprezo.
Pardonemeco superas justecon.

Inopi beneficium bis dat qui dat celeriter.
Dá duas vezes quem de pronto dá.
He gives twice who gives quickly.
Qui tôt accorde donne deux fois.
Kiu donas rapide, donas duoble.

Inopi nullus amicus.
Pobre não tem amigo nem parente.
Sako ne sonas, amiko ne konas.
Malriĉulo parencojn ne havas.

Inopiae desunt multa, avaritiae omnia.
Ao pobre falta muito, e ao avaro, tudo.
A poor man wants some things; a covetous man, all things.
Homme avare n'est jamais riche.
La avaricia es la mayor de las pobrezas.
L’averizia è la maggiore delle povertà.
Avareco estas la plej granda malriĉeco.

Inops, potentem dum vul imitari, perit.
Pobre que arremeda rico morre aleijado.
A desgraça do pobre é querer imitar o rico.
Ne estas piediranto kolego al rajdanto.

Insectantur minora, ubi maiora non suppetunt.
A mingua de pão, boas são as tortas.
If you have not a capon, feed an onion.
A défaut de pain, on mange des croûtes.
A falta de pan, buenas son tortas.
Chi non può ber nell’oro, beva nel vetro.
Se homoj mankas, infano ankaǔ estas homo
.

Insequitur dominum fluxa caterva malum.
Qual o rei, tal a grei.
Cual es el dueño, tal es el perro.
Cual es el dueño tal el criado.
Kia reganto, tia servanto.

Insperata accidunt magis quam speres.
O imprevisto é mais freqüente do que se pensa.
It is the unexpected that always happens.
L'imprévu est moins rare qu'on ne pense.
Lo que no se espera, más pronto llega.
Dove non si credeva trovar la lepre ce n’erano due.
Sorto ofte alsendas, kion oni ne atendas.

Inspice bis potum, et chartam subscribe scienter.
Não se bebe sem ver, nem se assina sem ler.
Neither signa paperyou havenot read, nor drink water you have not seen.
Avant de mordre, vois si c’est pain ou pierre.
No bibas lo que no ves, no firmessin leer, ni te cases sin ver.
Non bere senza vedere, mai firmare senza guardare.

Instar aquae tempus.
O tempo e a hora não se atam com a soga.
Time flees away without delay.
Le temps et la marée n'attendent personne.
Tiempo ni hora no se ata con soga.
Il tempo scorre incessantemente come l’acqua.
Il tempo e la marea non aspettano nessuno.
La tempo fluas kiel akvo.

Instillat clero iuges ecclesia nummos.
Telha de igreja sempre goteja.

Intellegenti pauca.
A bom entendedor meia palavra basta.
Para quem sabe ler, pingo é letra.
A word is enough to the wise.
À bon entendeur peu de paroles.
À bon entendeur demi-mot suffit.
A buen entendedor, breve hablador.
A buon intenditor, poche parole.
Por saĝulo sufiĉas aludo.

Inter armorum strepitus verba iuris civilis exaudiri non possunt.
Onde força há, direito se perde.
When drums speak, law is silent.
Là où force règne, droit n'y a lieu
En tiempo de guerra, callan las leyes.
Emudecen las leyes con el estrépito de las armas.
Dove parlano i tamburi, taccion le leggi.
Kiu forton ne havas, ĉiam malpravas.
Kie regas la forto, tie rajto silentas.

Inter caecos regnat strabo.
Em terra de cegos, quem tem um olho é rei.
Among the blind the one-eyed is king.
Au pays des aveugles, les borgnes sont rois.
Inter la blinduloj reĝas la strabuloj.

Inter calicem et os multa cadunt. / Inter os et offam multa intervenire posse. / Inter manum et mentum multa cadunt.
Da mão à boca, se perde a sopa.
Between the hand and the lip the morsel may slip.
Entre la bouche et le verre le vin tombe à terre.
De la mano a la boca se pierde la sopa.
Dalla mano alla bocca spesso si perde la zuppa.
Inter la mano ĝis la buŝo ofte disverŝiĝas la supo.
Inter pokalo kaj lipoj povas multe okazi.

Inter dictum et factum multum differt.
Do dito ao feito vai grande eito.
Saying and doing are two things.
Du dit au fait, il y a grand trait.
De parolo ĝis faro estas tre malproksime.

Inter malleum et incudem.
Entre a cruz e a caldeirinha.
To be between the hammer and the nail.
Être placé entre l’enclume et le marteau.
Entre la espada y la pared.
Esse tra l’incudine et il martello.
Esti inter martelo kaj amboso.

Inter promissum simul atque optabile donum tradenda est cupido matura puella marito.
Entre prometer e dar, tua filha hás de casar.

Inter verba et actus magnus quidam mons est.
Do dito ao feito vai um grande eito.
Do dizer ao fazer vai muito.
Cacarejar não é pôr ovo.
From words to deeds there is a great space.
Du dit au fait il y a un grand trait.
Del dicho al hecho va un gran trecho.
Dal detto al fatto c’è un gran tratto.
Dal dire al fare c’è di mezzo il mare.
De la buŝo ĝis la manoj estas granda interspaco.
Inter diro kaj faro estas vasta maro.

Intus habet quod poscit.
Busca seu asno, e está montado em cima.
The butcher looked for his knife when he had it in mouth.
Il cherche son âne, et il est monté dessus.
Busca su asno y está montado encima.
Fare come colui che cercava l’asino e c’era sopra.
En arbaro sidas kaj arbojn ne vidas.

Intus Nero, foris Cato.
Rosário na mão e o diabo no coração.
Vizaĝo de Katono, sed virto de fripono.
Vizaĝo sen kulpo, sed koro de vulpo.

Invenit interdum caeca columba pisum.
Galinha cega de vez em quando acha um grão.
A blind man may perchance hit the mark.
Une poule aveugle peut quelquefois trouver son grain.
A veces una gallina ciega encuentra su grano.
Talvolta anche una gallina cieca trova un granello.
Eĉ blinda kokino povas trovi grajnon.

Inventa lege, inventa fraus.
Feita a lei, cuidada a malícia.
Every law has a loophole.
On réussit toujours à éluder la loi.
Les lois ont le nez de cire.
Hecha la ley, hecha la trampa.
Fatta la legge, pensata la malizia.

Invidia gloriae comes.
Não há glória sem inveja.
Envy always shoots at a high mark.
L'envie s'attache à la gloire.
La envidia es la sombra de la gloria.
Não há glória sem inveja.
Feliĉo kaj riĉo envion elvokas.

Invidia inter pares.
O homem do teu ofício teu inimigo é.
The herringman hates the fisherman.
Two of a trade never agree.
Le potier au potier porte envie.
Jamais tripière n'aima harengère.
Esse es tu enemigo, el que es de tu oficio.
Il tuo nemico è quello dell’arte tua.

Invidus a propria roditur invidia.
Os invejosos sentem mais os bens alheios que os males próprios.
Envy shoots at others, and wounds herself.
L’envieux maigrit de l’embonpoint d’autrui.
El envidioso es de mala condición, que por dañar a otro quiere su perdición.
L’invidia rode se stessa.

Invidus acer obit, sed livor morte carebit.
A inveja não morre.
Envy has no holidays.
Envie est toujours en vie.
La envidia no muere jamás.
L’invidia non mori mai.
Enviulo mortas, sed envio estas senmorta.

Invite data non sunt grata.
Amor adquirido a pau sempre é mau.
Forced love does not last.
Chose contrainte ne fut jamais sainte.
Lo hecho a la fuerza no vale una berza.
Cosa fatta per forza non vale un scorza.
Perforta amo estas plej forta malamo.

Invitis canibus venari haud facile est.
It is foolishness to take unwilling dogs hunting.
La chasse va mal, quand il faut y porter les chiens.
Chien qu'on mène à la chasse contre son gré ne prendra pas de gibier.
Treinta monjes y un abad no pueden hacer rebuznar a un asno contra su voluntad.
Mal se caza con perros desganados.
Mal si caccia col cani svogliati.

Ioci instar ovium, non instar canum mordere debent.
Das burlas vêm as veras.
Good jests bite like lambs, not like dogs.
Il ne faut pousser raillerie trop loin.
A las burlas, así ve a ellas que no te salgan a veras.
Lo scherzo deve mordere come la pecora, non come il cane.

Ioco vir verum fert aliquando.
Brincando, brincando, vão-se dizendo as verdades.
Many a true word is spoken in jest.
Tel rit qui mord.
No hay peor burla que la verdadera.
Burlando si dice il vero
En ŝerco kaj ludo ofte sidas aludo.
Ŝerce dirite, cele pensite.

Iocus, dum optimus, cessandum.
Burla com dano não acaba o ano.
Leave a jest, when it pleases you best.
Long jesting was never good.
Il faut bien laisser le jeu, quand il est beau.
A la burla dejadla cuando más agrada.
Ogni bel gioco dura poco.

Ipsa dies quandoque parens, quandoque noverca.
Os dias se sucedem, mas não se parecem.
Vento e ventura pouco duram.
The days follow each other, but are no alike.
Les jours se suivent pas à pas, mais ils ne se ressemblent pas.
No son todos los díes iguales.
Los días se siguen y no se parecen.
Non sono uguali tutti i giorni.
Un giorno è madre, l’altro è matrigna.
Tago tagon sekvas, sed ne similas.

Ipsa quidem virtus pretium sibi.
O prêmio da virtude é ela mesma.
Virtue is to herself the best reward.
La vertu porte sa récompense en elle-même.
El premio de la virtud es ella misma.
La virtù è premio a se stessa.

Ira furor brevis est. / Ira initium insaniae.
Le courroux est un conseiller dangereux.
A ira é má conselheira.
Anger is a bad counsellor.
Le courroux est un conseiller dangereux.
La ira es mala consejera.
L’ira turba la mente ed accieca la ragione.
Kolero montras malsaĝulon.

Ira quae tégitur nocet.
Guarda-te do homem que não fala e do cão que não ladra.
Beware of a silent dog and still water.
Gardez-vous de l'homme secret et du chien muet.
Con el hombre siempre callado, mucho cuidado.
Guardati dal cane muto e dalle acque chete.
Ne timu hundon bojantan, timu hundon silentan.

Irritare canem noli dormire volentem.
Não acordes o cão, quando ele está dormindo.
It is dangerous to wake sleeping dogs.
Il ne faut pas réveiller le chien qui dort.
Quien despierta al perro dormido, vende paz y compra ruido.
Non scevliare il cane che dorme.
Ne elvoku lupon el la arbaro.
Ne veku malfeliĉon, kiam ĝi dormas.

Is ridet qui cras flebit.
Quem canta antes do almoço chora antes do sol-posto.
He that laughs in the morning weeps at night.
Qui rit le matin le soir pleure.
Rido matene - ploro vespere.

Ita amicum habeas, posse ut facile fieri hunc inimicum putes.
Confia desconfiando.
A desconfiança causa segurança.
Treat your friend as if he might become an enemy.
Aime comme si tu devais haïr un jour.
Presume de tu amigo, que puede ser en algún tiempo tu enemigo.
Parla all’amico come se avesse a diventar nemico.
Ĉe plej granda fido memoru pri perfido.

Ita divis est placitum, voluptatem ut maeror comes consequatur.
Cada doçura custa uma amargura.
Every white has its black, and every sweet its sour.
Nul plaisir sans peine.
Nul miel sans fiel.
Kie lumo ekzistas, ankaŭ ombro troviĝas.

Iteranti culpam non solet dari venia.
Ao que erra, perdoa-o uma vez, mas não três.
Ne hontu penti pri faro, hontu persisti en eraro.

Iucunda memoria est prateritorum malorum.
O que foi duro de passar, é doce de lembrar.
Sorrows remembered sweeten present joy.
Ce qui est grief à supporter, est après doux à raconter.
Alegre es el recuerdo de las desgracias pasadas.
Il ricordarsi del male raddoppia il bene.
Quel che fu duro a patire è dolce a ricordare.

Iucundum est narrare sua mala.
Faz bem contar os próprios males.
Change of words is the lighting of hearts.
Parler de ses peines, c'est déjà se consoler.
Dolor comunicado, dolor aliviado.
Dolor comunicato è subito scemato.
Malbonon oni memori ne ĉesas, bonon oni baldaŭ forgesas.

Iudex ille sapit, qui tarde censet et audit.
O bom juiz ouve o que cada um diz.
One should hear both sides of a question.
Qui n'entend qu'un, n'entend personne.
Kiu aŭdis unuan, ankaŭ aŭdu la duan.

Iudex in causa propria nemo esse potest.
Ninguém pode ser juiz em causa própria.
No man ought to be judge in his own cause.
On ne peut être à la fois juge et partie.
Pri propra afero neniu juĝas libere.

Ius rationis abest, ubi saeva potentia regnat.
Onde força há, direito se perde.
Where drums beat, laws are silent.
Où force règne raison n'a lieu.
Kie regas la forto, tie rajto silentas.

Iuscula continuus rhombus amara facit.
Cada dia peixe amarga o caldo.

Iuventus, ventus.
A juventude é como o vento.
Youth will have its way.
Il faut que la jeunesse se passe.
Sango bolas, juneco petolas.

 

INIZIO